Francisko Alvarez Mendes Filjo (1944-1988) bio je brazilski skupljač kaučuka, vođa sindikata i borac za očuvanje okoline. Borio se za očuvanje amazonske prašume i zalagao se za ljudska prava brazilskih seljaka i domorodačkih naroda, zbog čega ga je ubio lokalni rančer. U Brazilu danas postoji Institut za očuvanje biodiverziteta koji nosi njegovo ime „Čiko Mendes“.
Sa devet godina, Čiko je počeo da radi kao skupljač kaučuka zajedno sa svojim ocem. U to vreme, gumarska industrija širom nacije je bila u opadanju, a zemljište se često prodavalo i spaljivalo za pašnjake za stoku. Škole su često bile zabranjene na plantažama i blizu njih, jer vlasnici nisu želeli da radnici znaju da čitaju i računaju. Iz tog razloga, Mendes nije naučio da čita sve dok nije imao 18 godina, kada je potražio pomoć.
Mendesa je učio da čita i piše Euklid Fernando Tavora, skupljač kaučuka, iz novinskih isečaka o društvenim i političkim temama u Brazilu, koji su Čiku otvorili oči. Nakon što je naučio šta je mogao od Tavore, Mendes je postao učitelj u nadi da će obrazovati svoju zajednicu. Kako su njegove kolege, radnici, postali svesniji nepravednog postupanja, formirali su Sindikat ruralnih radnika i lokalni Sindikat skupljača kaučuka Ksapuri. Obe su organizacije kroz mirne proteste želele da zaustave seču i paljenje prašume.
Da bi spasili kišnu šumu, Čiko Mendes i Sindikat skupljača kaučuka zatražili su od vlade da oformi rezervate, kako bi ljudi koristili šumu bez da je uništavaju. Mendes je verovao da oslanjanje samo na skupljanje kaučuka nije održivo i da ljudi moraju da koriste različite šumske proizvode, kao što su orasi, voće, ulje i vlakna, kao i da treba da se usredsrede na izgradnju jakih zajednica sa kvalitetnim obrazovanjem za decu.
Godine 1988. čovek po imenu Darli Alves da Silva kupio je imanje Kačoeira, gde su živeli Mendesovi rođaci. Godine 1988. Mendes je pokrenuo kampanju da spreči Silvu da seče područje za koje su njegovi stanovnici želeli da se označi kao rezervat za ekstrakciju. Mendes ne samo da je uspeo da zaustavi planirano krčenje šuma i stvori rezervat, već je dobio nalog za Darlijevo hapšenje zbog ubistva počinjenog u drugoj državi, Parani. Poternicu je dostavio saveznoj policiji, ali po njoj nikada nije postupljeno.
Naoružani ljudi koje je Silva unajmio ubili su Mendesa nedelju dana nakon što je proslavio 44. rođendan. Mendes je bio 90. ruralni aktivista ubijen te godine u Brazilu.
U decembru 1990. Silva, njegov sin Darci i njihov službenik Herdeir Pereira osuđeni su na 19 godina zatvora zbog Mendesovog ubistva.
Mendesovo ubistvo dovelo do podrške skupljačima kaučuka i ekološkim pokretima. U martu 1989. održan je treći sastanak Nacionalnog saveta skupljač kaučuka i stvorena je Alijansa koja je i danas štiti skupljače kaučuka, seoske radnike i starosedeoce.
Preuzeto sa: https://en.wikipedia.org/wiki/Chico_Mendes
Prevela i preradila: Tamara Lujak