.jpg)
Arborglifi, dendroglifi ili silvaglifi su rezbarije u kori živog drveća. Iako se najčešće odnosi na drevne kulturne prakse, termin se odnosi i na moderno rezbarenje drveća.
Urezivanje imena i inicijala u drveće uobičajena je praksa među ljubavnicima. Rezbarije mogu da traju decenijama, kao simbol trajnosti ljubavi para. Čini se da ova praksa datira još iz klasične ere. Spominju se kod Kalimaha i Vergilija. Rezbarenje se praktikovalo i u renesansnoj Engleskoj, o čemu svedoče spisi Vilijama Šekspira i Džona Evelina.
Rezbarenje u kori može da ošteti drvo, jer dozvoljava bolestima ili štetočinama da uđu u drvo. Kora deluje kao zaštitni sloj slično kao i koža kod ljudi, držeći štetočine i štetne bakterije van organizma. Probijanje zaštitnog sloja ne samo da omogućava ulazak bolesti, već može da izazove i oštećenje ćelija ako posekotina prodre ispod kore, narušavajući njenu sposobnost da prenosi hranljive materije kroz provodna tkiva ksilem i floem. Zahvaljujući gljivičnim sistemima koji povezuju neka stabla, bolest može da se proširi i na okolna stabla.
U delovima Letonije i Estonije, ljudi koji žive na selu urezuju krst na određenom drvetu nakon što neko umre. Na zapadu SAD postoje urezani crteži na jasikama poznati kao dendroglifi, koje su napravili pastiri i lovci, a postoje i rezbarije astronomskog sadržaja indijanskog naroda Čumaši. Tako recimo, ’Čumaši arborglif’ u Kaliforniji, pokazuje rotaciju zvezda u smeru suprotnom od kazaljke na satu oko Polarisa, zvezde Severnjače, očigledno prikazujući Veliki medved u odnosu na Polaris.
Na Čatamskim ostrvima (pripadaju Novom Zelandu), domorodački narod Moriori - veruje se kulturni i jezički srodnici Maora (koji su ih i uništili) - praktikovao je umetnost ’momori rakau’, ili rezbarenje drveta. Rezbarije prikazuju Moriori karapune (pretke) i simbole prirodnog sveta, kao što su patiki (riba iverak) i hopo (albatros). Sve su rađene na kori endemskog drveta Corinocarpus laevigatus (karaka ili kopi), koje ima debelu, meku koru, i sve su pronađene u blizini naselja, tačnije u blizini đubrišta oko naselja. Potiču iz perioda između 17. veka i 1835. godine. kada su Maori stigli na ostrva. Većina dendroglifa koji se danas vide izrezbarena je u 19. veku.
Sredinom 20. veka pronađeno je mnogo oborenih stabala sa rezbarijama, na 31 različitom mestu na Čatamskim ostrvima i ostrvu Pit. Istraživanje obavljeno krajem 1998. godine otkrilo je 147 stabala sa rezbarijama na 5 lokacija na Čatamskim ostrvima. Rezbarije uglavnom predstavljaju ljude, mnoge prikazuju rebra, donekle slična rendgenskoj umetnosti[1] koja je raširena pacifičkim regionom. Nagađa se da makar neki od simbola predstavljaju mrtve, na osnovu činjenice da neke figure imaju privučena kolena do grudi - položaj u kom su pokojni Moriori sahranjivani u dinama. Tu su i slike životinja, poput ribe iverak i ptica, a jedna foka pronađena je na ostrvu Pit. Drugi prikazuju simbole nalik drveću i oružje, a mnoga drveća imaju horizontalne rezbarije, poput prstenova.
Rezbarije u jasiki pravili su širom zapada SAD pastiri baskijskog i irskog porekla. Oni su dokumentovani širom severne Kalifornije, u Ajdahou i Koloradu. Baskijski imigranti sa Pirineja došli su da rade kao pastiri sredinom 19. veka. Provodeći duge sate sami u šumama, urezivali su crteže i poeziju u stabla jasike nožem ili, čak, noktima. Zabeleženo je najmanje 20.000 dendroglifa širom Kalifornije, Nevade i Oregona, koji datiraju s početka 20. veka. Oznake su postale tamnije na bledoj kori, dok je drvo samo zaraslo. Jasika obično živi oko 100 godina, ali arborglifi su pronađeni na mrtvim palim stablima. Šumski požari, bolesti i prirodno propadanje smanjuju broj rezbarija na jasikama. Rezbarije često odražavaju pastirov usamljeni život. Rezbareni su datumi i imena, kao i prilično detaljni crteži, koji ponekad prikazuju eksplicitne seksualne teme.
Prevedeno i preuzeto sa: https://en.wikipedia.org/wiki/Arborglyph
Prevela i preradila: Tamara Lujak
[1] Umetnost u rendgenskom stilu, koja se ponekad naziva samo rendgenski stil ili rendgenska umetnost, praistorijska je umetnička forma u kojoj se životinje (i ljudi) prikazuju crtanjem ili slikanjem okvira skeleta i unutrašnjih organa. Stil datira još od 8000. pne u mezolitskoj pećinskoj umetnosti severne Evrope. Oko 2000. pne proširila se na Afriku, Južnu Aziju i Australiju, gde se danas najčešće može naći. Pronađena je i u lovačkim kulturama u severnoj Španiji, Sibiru, Arktičkom krugu, Severnoj Americi, zapadnoj Novoj Gvineji, Novoj Irskoj, Indiji i Maleziji. Najčešće se slikala riba (zbog njenog značaja u ishrani), ali i druge životinje, ljudi i mitska bića, uključujući figure dugačke čak 2,5 metara.